Samenwerken met je lijf tijdens jouw menstruatiecyclus met Shayna

Vandaag gaan we in de podcast in gesprek met Shayna. Ik leerde Shayna kennen op Instagram, waar we met elkaar in gesprek raakten over diëten en hormonen. Het is immers opvallend in onze maatschappij hoe vaak hormoonbalans wordt verkocht als methode om af te vallen... vind je niet? De vraag is of dat helpend is, én of het in de praktijk echt zo werkt? Shayna, van Emvrouwerment, leert ons in deze podcast meer over je kan samenwerken met je lijf tijdens jouw menstruatiecyclus.

Seizoen 2

Aflevering 18

Samenwerken met je lijf tijdens jouw menstruatiecyclus, met Shayna

Vergeet je niet te abonneren op mijn podcast via bijvoorbeeld Itunes, als je op de hoogte wilt blijven van de allernieuwste afleveringen. En schroom niet om een linkje naar de podcast te delen met jouw familie of vrienden, als je denkt dat deze aflevering mogelijk waardevol voor ze kan zijn.

Wie is Shayna?

"Ik ben afgestudeerd als toegepast psycholoog, maar ik merkte al snel dat met name vrouwen heel weinig af weten van wat er zich allemaal in hun lichaam afspeelt. Ze weten weinig van wat hormonen met je doen, hoe die je beïnvloeden, of dat de menstruatiecyclus uit meer fases bestaat dan alleen je menstruatie zelf."

"Door de taboes, de negatieve associaties en de vooroordelen delen we geen informatie met elkaar.

Daar wilde ik verandering in brengen, en eind 2019 heb ik daarom emVROUWerment opgericht. Oorspronkelijk was het een online platform om op een hele toegankelijke manier informatie over hormonen, menstruatie, maar ook spiritualiteit en seksualiteit te delen. Dat groeide heel snel uit tot een groter platform, fysieke vrouwengroepen, en nu ook online cursussen.

Ik vind dit ontzettend leuk om te doen, om te connecten met zoveel verschillende vrouwen, om met elkaar die taboes te doorbreken en over ons eigen lichaam te delen en in contact te komen met ons eigen lichaam."

Is dit gesprek alleen bedoeld voor mensen met een baarmoeder en menstruatiecyclus?

"We gaan het inderdaad hebben over dingen die interessant zijn voor mensen met een baarmoeder en een menstruatiecyclus. Maar eigenlijk heeft iedereen te maken met hormonen, met iemand anders die menstrueert en in die verschillende fases zit. Ik krijg ook regelmatig vragen van mannen, over hun vrouw of dochter en hoe ze daar het beste mee om kunnen gaan."

Hoe beschrijft Shayna de relatie met haar lijf?

"Momenteel is deze relatie heel goed. Het voelt soms wat arrogant om te zeggen, maar ik voel me heel zelfverzekerd in mijn lichaam, ondanks dat ik een lichaam heb dat volgens de sociale norm niet als ideaal wordt gezien. "

Heeft de zoektocht naar informatie over vrouwelijke hormonen daar een belangrijke rol in gespeeld?

Shayna, jij hebt ook orthomoleculaire voedingsleer in jouw opleidingspakket, kun je iets meer vertellen over de veranderende behoeftes gedurende de cyclus?

"Ik vond het belangrijk om een holistisch beeld van het lichaam te krijgen, dus niet alleen de geest, waar toegepaste psychologie zich heel erg op richt. Ik vond het belangrijk om ook te kijken naar de voeding, de hormonen.

Er gebeurt zo ontzettend veel in jouw lichaam tijdens je cyclus, de hormonen die in de verschillende fases worden aangemaakt. In de week voor de menstruatie en de menstruatie zelf gaat er heel veel energie naar de baarmoeder om hormonen aan te maken, maar ook om je klaar te maken voor een mogelijke innesteling van een eicel.

Wat veel mensen zich niet realiseren is dat we meer behoefte hebben aan energie, aan brandstof, omdat er zo veel energie naar de baarmoeder gaat. We hebben in die periode meer behoefte aan goede voeding. Als je je dat realiseert dan kun je er ook naar luisteren, het respecteren en meer samenwerken met je lichaam."

Wij raakten op Instagram aan de praat over hoe kennis over hormonen heel vaak gebruikt wordt als een soort afvalmethode. Ik ben wel benieuwd hoe jij daar naar kijkt? 

"Toen ik me meer ging verdiepen in hormonen, hormoonbalans en de menstruatiecyclus, kwam ik elke keer weer terecht bij adviezen die erop gericht waren om je hormonen in balans te krijgen om daardoor gewicht te verliezen. Het was vooral gericht op wat je niet mocht doen of wat je niet tot je mocht nemen.

Zoals ik net al zei ben ik van mezelf niet dun, ik heb een lichaam dat volgens de sociale norm niet als ideaal wordt gezien, maar tegelijkertijd wil ik mijn lichaam ook niet veranderen. Het geeft te veel stress als je vooral focust op wat niet mag, wat uiteindelijk weer slecht is voor je hormoonbalans.

Ik merkte dat ik het heel lastig vond toen ik deze informatie begon te vinden, om daar de juiste informatie uit te halen, zonder dat het een soort aanval op mijn lichaam werd." 

Jezelf restricties opleggen is niet goed voor jouw hormoonbalans

"Als je gaat zitten pushen om een bepaald eetpatroon of een bepaald gewicht te bereiken, dan schiet in je lichaam cortisol, het stresshormoon, omhoog, omdat je je lichaam uithongert of bepaalde regels voor jezelf maakt die zo strikt zijn dat je er stress van krijgt. 

Daardoor komt je lichaam in een soort overlevingsstand, waardoor je hormoonbalans uit balans wordt gebracht. Om dit goed uit te kunnen leggen moet ik eerst iets vertellen over de menstruatiecyclus."

Deze twee hormonen spelen een hoofdrol in jouw menstruatiecyclus

"In je menstruatiecyclus heb je twee hormonen die heel belangrijk zijn, oestrogeen en progesteron. Progesteron heeft de mooie eigenschap dat het voorstofje van dit hormoon zich ook om kan zetten naar cortisol. Dit voorstofje van progesteron zet zich om in cortisol om te kunnen overleven, om die stresssituatie aan te kunnen, maar daardoor is er te weinig van het voorstofje om progesteron aan te maken. Daardoor raken progesteron en oestrogeen, die beide belangrijk zijn in je menstruatiecyclus en je algemene gezondheid, uit balans, omdat er te veel oestrogeen is. Dit kan vervolgens leiden tot lichamelijke klachten.

Je lichaam zal ook altijd overleven voor leven plaatsen. Dus ze gaat voorkomen dat je een ovulatie (eisprog) hebt, want als je in een stresssituatie zit is het niet handig om zwanger te zijn. Je brengt dus je hele hormoonbalans, je hele cyclus, je natuurlijke ritme, daardoor in de war."

Dat is dus de reden waarom onze menstruatie uitblijft als we veel stress ervaren?

"Je hoort inderdaad vaak dat bij mensen die crash diëten volgen de menstruatie gewoon uitblijft. Dat is het eerste wat je lichaam tegenhoudt, om geen ovulatie te hebben, maar ook omdat je hormonen zich als het ware opofferen om die stress te kunnen overleven."

"Het is inderdaad heel mooi, en daardoor heb ik ook die dankbaarheid naar mijn lichaam gekregen. Ze heeft altijd het beste met me voor gehad, ze heeft altijd haar best gedaan om mij te laten overleven, ondanks dat ik dat niet altijd zag."

Soms is het moeilijk om dankbaar te zijn voor je lijf

Ik merk het nu ook als ik met mensen praat over het gewicht dat ze gedurende de pandemie zijn aangekomen. We hebben heel erg de neiging om met een soort zweep naar ons lichaam te slaan omdat het weer in vorm moet komen. Het is juist zo belangrijk om te kijken naar wat er het afgelopen jaar is gebeurd, en waarom jouw lichaam zo reageert. Ik merk dat het voor veel vrouwen heel moeilijk is om gewoon te zeggen: dankjewel lief lijf, dat je me in leven hebt gehouden. 

Wat zijn signalen van jouw lijf dat je te weinig eet?

"Het allereerste symptoom is toch wel een heel onregelmatige cyclus, of het uitblijven van de menstruatie. Wat je ook gaat merken is dat je meer klachten gaat ervaren voor en rond de menstruatie omdat je hormonen uit balans zijn. Bijvoorbeeld hele erge moodswings, dat je erg emotioneel kunt worden en daar ook ineens weer uitschiet, maar ook een opgeblazen gevoel, pijnlijke borsten, onzuivere huid.

Wat er vaak gebeurt, vooral bij koolhydraatarm eten, is dat je cortisol omhoog schiet, en tegelijkertijd schiet je testosteron (het mannelijke hormoon) naar beneden. Daardoor gaat spierafbraak plaatsvinden. En als dat heel lang doorzet dan krijg je een bijnier-uitputting. Je bijnier is namelijk verantwoordelijk voor het aanmaken van je stresshormoon. Cortisol kan dan niet meer genoeg aangemaakt worden, waardoor het testosteron weer omhoog schiet, en dan ga je zien dat mensen een onzuivere huid krijgen, dat ze heel geïrriteerd en gefrustreerd raken.

Wat ook een klacht is die vaak voorkomt is dat je slaapritme verstoord wordt. Melatonine, ook een hormoon, is verantwoordelijk voor je slaapritme. En als alle andere hormonen uit balans zijn, dan zal ook dit hormoon verstoord raken, waardoor je minder goed in slaap kan komen, of je niet uitgerust voelt als je wakker wordt. Ook schildklierklachten kunnen veroorzaakt worden door het stresshormoon, deze kan veel te snel of veel te langzaam gaan werken, en dat kan bijbehorende klachten gaan geven.

Je ziet al dat het een soort opstapeling is, als je eenmaal de eerste klachten begint te krijgen, dan kan het steeds meer gaan worden. Hoe langer je dat volhoudt, hoe meer verschillende klachten zich kunnen voordoen in je lichaam. 

Het lijken wel een paar domino steentjes die achter elkaar omvallen

"Het is inderdaad alsof je een dominosteentje omduwt, en er vervolgens door je hele lichaam heen op verschillende plaatsen dingen om beurten omvallen. We zijn ons er niet bewust van hoeveel effect dit op ons lichaam kan hebben."

Hebben vrouwen koolhydraten nodig?

"Zeker. Om hormonen aan te kunnen maken hebben we vet en koolhydraten nodig.

Wat je nu heel erg ziet is dat juist die twee vermeden worden in heel veel diëten. Elke keer dat ik ‘vetvrij’ zie staan op een verpakking dan voel ik dat mijn maag heel even omdraait. 

"Wanneer ze vervolgens de eierstokken van die vrouwelijke muizen eruit haalden, waardoor ze geen oestrogeen meer maakten, toen reageerden ze hetzelfde als de mannelijke muizen. Zo'n dieet kan dus bij vrouwen op de lange termijn meer kwaad doen dan het goed doet."

Intermittent fasting en onze menstruatie

Heel veel van die dieetstromingen worden door mannen gepromoot. Ik weet nog dat ik ergens een interview hoorde van een andere hormoon-expert, die iets vertelde over intermittent fasting. Voor vrouwen die menstrueren is dat echt het minst slimme wat je kunt doen. Blijkbaar heeft vooral het menstruerende lichaam best wel veel dingen nodig, als we kijken naar voeding, en regelmaat in voeding.

Reactie van Shayne: "Het menstruerende lichaam heeft gewoon andere behoeftes, en heel veel wetenschappelijk onderzoek naar medicatie, maar ook naar diëten, wordt gedaan op een cis-gender man, omdat het makkelijker is om hen als proefpersonen te nemen omdat ze geen hormoonfluctuatie hebben.

Als je een vrouw zou willen onderzoeken dan moet je minimaal een hele menstruatiecyclus onderzoeken, omdat er zoveel fluctuaties zijn. Daardoor zie je dat heel veel informatie die in dat soort dieet-boeken of op internet verkocht wordt, is gebaseerd op een mannelijk lichaam. We vergeten daarbij dat een vrouwelijk lichaam hele andere behoeftes heeft, afhankelijk van de fase van de cyclus waar je in zit."

In de verschillende fases van je menstruatiecyclus heb je andere voedingsstoffen nodig

"Klopt. Zo heb je rond je menstruatie bloedverlies, en met dat bloed verlies je heel veel mineralen, dus dan is het belangrijk om te zorgen dat je bijvoorbeeld magnesium binnenkrijgt. Als je in die fase een streng dieet volgt, dan kun je je voorstellen hoeveel tekorten je eigenlijk krijgt. Je werkt op die manier je lichaam volledig tegen door te het bepaalde voedingsstoffen en energie te ontnemen."

Welke fasen kent de menstruatiecyclus?

"Ik dacht vroeger ook: je hebt menstruatie, en je hebt de periode van niet-menstrueren, en dat is mijn hele cyclus.

Maar je kunt de menstruatiecyclus verdelen in vier fases, en vaak wordt het vergeleken met de vier seizoenen: Lente, Zomer, Herfst en Winter. De menstruatie kun je vergelijken met de innerlijke winter-periode."

1. De innerlijke winter

"Het is een periode waarin je lichaam meer behoefte heeft aan warmte, je basale lichaamstemperatuur die zakt namelijk een beetje. En omdat er zoveel energie naar je geslachtsorganen gaat is het makkelijker voor je organen als je die wat meer warmte geeft. Een warme kruik, lekker onder een dekentje op de bank, dat zijn dingen die we in de winter ook fijn vinden om te doen."

2. De innerlijke lente

"Vervolgens kom je na de menstruatie in de folliculaire fase terecht, en dat noemen we dan de innerlijke Lente-periode. Je lichaam gaat zich in die fase klaarmaken voor de eisprong, in de eierstok gaat een eicel rijpen. Het hormoon oestrogeen begint dan toe te nemen, en dat zorgt ervoor dat je je lekker in je vel voelt, dat je je zelfverzekerd voelt, dat je zin hebt om sociale contacten aan te gaan, om dingen te ondernemen.

Ik noem het vaak masculiene energie waar je dan in terecht komt, en dat is heel sociaal wenselijk in onze maatschappij. Daardoor kun je elke 24 uur hetzelfde functioneren."

3. De innerlijke zomer

"Oestrogeen piekt rondom je ovulatie, en je ovulatie is je innerlijke zomer-periode. Dat is ook vergelijkbaar met de zomer buiten, je hebt echt zin om dingen te doen, met mensen af te spreken, je energie is naar de wereld om je heen gericht.

4. De innerlijke herfst

"Progesteron neemt het over van oestrogeen, en zorgt ervoor dat je baarmoederwand dikker wordt. Er wordt voor gezorgd dat een bevruchte eicel zich zou kunnen innestelen.

Aan het begin van dit gesprek hebben we het gehad over cortisol, en dat er een tekort is aan progesteron als dit stresshormoon hoog is, en wat je dan dus krijgt is dat de baarmoederwand niet goed kan opbouwen. Oestrogeen wordt niet goed overgenomen door progesteron. En dan krijg je een disbalans waardoor je klachten kunt krijgen in de innerlijke herfst-fase.

De herfst-periode duurt tot ongeveer 2 weken na je ovulatie, en daarna zal je innerlijke winter dus weer beginnen, dan begint je menstruatie weer, tenzij een bevruchte eicel is ingenesteld. Mocht je niet bevrucht zijn, dan moet die eicel en de opgebouwde baarmoederwand je lichaam weer verlaten. Je lichaam gaat zich dus klaarmaken om die baarmoeder weer schoon te maken, en je oestrogeen en progesteron zakken weer volledig. Progesteron is niet meer nodig voor de baarmoederwand, en oestrogeen was al laag omdat progesteron het had overgenomen. En dan begint de hele cyclus dus weer opnieuw.

Zolang je meebeweegt met je lichaam en haar niet probeert tegen te werken, dan geef je je lichaam de ruimte om die hormonen mooi in balans te brengen, om te flowen door die verschillende seizoenen heen. Je zult dan ervaren dat er verschillende krachten vanuit elk seizoen te halen zijn, dat er verschillende positieve dingen zijn die je eruit kunt halen, waardoor je je leven volledig kunt vullen met dankbaarheid en met positieve energie om de dag aan te kunnen."

Wat je vaak ziet bij vrouwen is dat ze elke week een aantal keer moeten sporten van zichzelf, maar dat ze eigenlijk in sommige fases geen zin hebben. Hoe kijk je daar naar?

"Ik pas mijn leven dus volledig aan aan mijn cyclus, voor zover dat kan. Ik raad ook veel vrouwen met wie ik werk aan om dat te doen. We leven in een 24-uurs maatschappij, de maatschappij verwacht dat we elke 24 uur hetzelfde functioneren.

Voor vrouwen maakt het een behoorlijk groot verschil of die 24 uur in je lente of je herfst valt. In elke fases piekt een totaal ander hormoon. Ook met sporten kun je duidelijk zien dat je High Intensity of krachttraining veel beter verdraagt in je Lente of Zomer periode. Maar in je innerlijke herfst-fase gaat er zoveel energie naar je baarmoeder, dat je je lichaam gigantisch tegenwerkt door dan ook nog eens krachttraining te gaan doen. Je energie is in deze fase naar binnen gekeerd, je hebt minder energie, je hebt behoefte aan rust.

En wanneer je die rust niet neemt, en te veel energie van je lichaam gaat vragen, dan komt het stress-hormoon cortisol weer om de hoek kijken om het sporten en het voorbereiden op de menstruatie aan te kunnen. En dan gaan vervolgens weer die dominosteentjes omvallen."

Dus als je jezelf in die innerlijke herfst-fase in een strak sportschema drukt, dan voeg je heel veel stresshormonen toe aan je lijf. Ik probeer zelf ook mee te bewegen met die seizoenen, ik ben me er heel erg van bewust dat ik in mijn lente en zomer veel meer outgoing ben. Nou ben ik van mezelf erg introvert, maar ik merk wel duidelijk verschil als ik het vergelijk met mijn herfst en winter. 

Ik merk dat emotie-eten bij veel vrouwen de kop opsteekt in de innerlijke herfst. Is daar een logische verklaring voor?

"En als we ons daar in die fase niet bewust van zijn, en ons lichaam niet de ruimte geven om die innerlijke focus te kunnen pakken, dan merk je dat onze emoties geen kant op kunnen. We zijn heel erg in connectie met onze emotie op dat moment, maar we weten niet wat we er mee aan moeten, of we hebben de rust niet om er iets mee te doen. En dan gaan mensen dus bijvoorbeeld emotie-eten, of andere dingen doen om maar door die fase heen te ploegen en weer bij die innerlijke lente te komen.

Maar in oude culturen is de herfst-fase juist een fase waarin vrouwen geëerd werden, vrouwen zijn dan heel erg in connectie met hun innerlijke wijsheid, en vrouwen werden gezien als raadgevers, zij konden aangeven wat belangrijk was voor het welzijn van de stam. Maar je moet jezelf dan wel toelaten en de rust nemen om dat te voelen.

Ik merk persoonlijk dat wanneer ik mijn lichaam de ruimte geef, dat ik in die herfst-periode dondersgoed voel wat ik eigenlijk fijn vind in mijn leven, en wat ik wil veranderen. Het is een soort zelf-reflectie-fase, waarin ik echt naar binnen kan keren en kan voelen wat ik wil met mijn leven, met mezelf, en wat ik nodig heb. Ik kan daar vervolgens in de fases daarna naar gaan leven."

Hoe werkt het bij vrouwen zonder menstruatiecyclus? 

"Er kunnen verschillende redenen zijn waarom je geen natuurlijke cyclus ervaart. Sowieso als je geen baarmoeder of eierstokken (meer) hebt, en een andere reden kan hormonale anticonceptie zijn.

In hormonale anticonceptie zitten vaak een of meer synthetische stoffen, die vergelijkbaar zijn met onze hormonen. Ze zijn dus niet hetzelfde. En die verstoren de communicatie tussen jouw hersenen en je geslachtsorganen, waardoor je natuurlijke hormoon-aanmaak wordt platgelegd.

Je zult dan ook geen natuurlijke fluctuaties ervaren. In hormonale anticonceptie zit vaak een stofje die vergelijkbaar is met progesteron, en dat is het hormoon dat in de innerlijke herfst-fase aan het pieken is. Veel vrouwen met hormonale anticonceptie vergelijken hoe ze zich voelen met de innerlijke herfst-fase."

De impact van de pil op jouw humeur

"Ik hoor van heel veel vrouwen met wie ik werk dat ze een soort van uitgedoofd gevoel hebben, alsof er een soort van sluier over hun leven heen hangt als ze aan de hormonale anticonceptie zijn. Dat heeft mede te maken met het onderdrukken van oestrogeen, het hormoon waardoor je naar buiten toe gericht bent, en zin hebt in seks."

De pil lost niet alle menstruatieklachten op

"En de pil lost dus zeker niet alles op. Je hormoonaanmaak wordt letterlijk platgelegd, dus als je hormonale klachten hebt dan wordt dat ook platgelegd, maar dat komt net zo hard, of soms zelfs harder terug, wanneer je stopt met de pil. En de pil geeft ontzettend veel seksuele vrijheid, dus ik ben ook zeker niet tegen hormonale anticonceptie.

Het heeft vrouwen heel veel gebracht, maar het kan fijn zijn om te weten wat het precies in je lichaam doet, wat er gebeurt met je natuurlijke ritme en hormoonfluctuaties. En hoe je je lichaam kunt ondersteunen om die synthetische stofje te verwerken in je lichaam."

Wat is nou iets waarvan jij vindt dat iedere vrouw die worstelt met haar lichaam en zelfacceptatie moet weten?

"Goede vraag. Wat mij heel erg helpt is het bewustzijn dat wat qua lichaamsbeeld en hoe je lichaam eruit ziet als mooi gezien wordt, heel erg afhankelijk is van de tijd waarin je leeft. Dat ideale lichaamsbeeld verandert door de tijd heen. En zelfs als je kijkt naar verschillende landen, dan is het heel erg afhankelijk van de cultuur of de plek waar je bent, wat als ideaal lichaam wordt gezien.

Ik hoop dat als ik er ooit niet meer ben, dat mensen mij niet herinneren als iemand die heel slank was, of heel dik, ik hoop dat ik herinnerd word als iemand die vrouwen kennis wil geven over hun eigen lichaam, die vrouwen geholpen heeft om de connectie weer te vinden. Ik hoop dat vrouwen op deze manier wat meer dankbaarheid, liefde en acceptatie naar hun lichaam kunnen voelen."

"Ik hoop dat als ik er ooit niet meer ben, dat mensen mij niet herinneren als iemand die heel slank was, of heel dik, ik hoop dat ik herinnerd word als iemand die vrouwen kennis wil geven over hun eigen lichaam, die vrouwen geholpen heeft om de connectie weer te vinden. Ik hoop dat vrouwen op deze manier wat meer dankbaarheid, liefde en acceptatie naar hun lichaam kunnen voelen."

Toen je vertelde over vroeger moest ik meteen denken aan die beeldjes van die hele volle vrouwen die echt werden gezien als super vruchtbaar, en welvarend. Dat was toch hoe we vroeger naar vrouwen keken: de vollere vrouw was vruchtbaar. Dat sluit wel mooi aan bij wat we hebben besproken over de invloed van crashdiëten op onze vruchtbaarheid. 

Waar leer je meer over Shayna? 

Mijn website is www.emvrouwerment.nl. En ik ben heel actief op Instagram (@emvrouwerment), ik deel daar ontzettend veel informatie omdat ik het belangrijk vind dat deze informatie toegankelijk is voor iedereen.

Credits: Foto's van Shayna zijn gemaakt door fotograaf Gevangen Licht.